آجر نسوز چیست؟

آجر به دلیل مقاومت بسیار بالای خود، به عنوان یکی از اصلی ترین مصالح و به عنوان متریال اصلی در ساخت یک بنا یه کار برده می شود. با پیشرفت علم و تکنولوژی، کیفیت آجر ها ارتقاء پیدا کرده است. آجر نسوز از جمله آجر هایی است که به دلیل زیبایی، کارایی و تنوع رنگ مورد توجه سازندگان و معماران قرار گرفته است. در این مقاله به توضیح و بررسی کامل آجر نسوز پرداخته ایم.

آجرهای نسوز – خواص، انواع و کاربردها

آجر نسوز نوع خاصی از آجر است که با استفاده از خاک نسوز (گل بوته) ساخته می‌شود و مقاومت خوبی در برابر دماهای بالا دارد که در اجاق، کوره، شومینه و آتشدان استفاده می‌شود. این آجرها به روشی مشابه با آجرهای معمولی تولید می‌شوند، مگر در مراحل سوختن – آجرهای نسوز در معرض دمای بسیار بالایی قرار می‌گیرند.

ترکیب خاک نسوز (گل بوته) برای ساخت آجرهای نسوز، خواص، انواع و کاربردهای آجرهای نسوز در این مقاله توضیح داده شده است.

خاک نسوز برای ساخت آجرهای نسوز

خاک نسوز برای ساخت آجرهای نسوز استفاده می‌شود و به طور کلی در زیر لایه‌های ذغال سنگ یافت می‌شود. خاک نسوز شامل دو ماده سازنده‌ی اصلی – سیلیس و آلومینا –  است که درصد سیلیس آن از ۶۰ تا ۷۰ % و آلومینا از ۲۵ تا ۳۵ % متغیر است.

برخی از ترکیبات دیگر مانند اکسیدهای کلسیم، منیزیم، آهن، پتاسیم و تیتانیوم نیز در ذغال سنگ وجود دارد. با این حال، درصد مواد تشکیل دهنده به غیر از سیلیس و آلومینا در خاک نسوز خوب از ۵ درصد بیشتر نیست.

خاک نسوز را می‌توان بر اساس ظرفیت مقاومت در برابر آتش به سه نوع طبقه‌بندی کرد:

1. خاک‌های نسوز درجه اعلی
2. خاک‌های نسوز درجه متوسط
3. خاک‌های نسوز درجه پایین

ظرفیت‌های مقاومت در برابر آتش برای خاک‌های نسوز مختلف در پایین ارائه شده است.

خواص آجرهای نسوز

•       رنگ آنها سفید مایل به زرد یا سفید است.
•       آنها در اندازه‌های مختلف از ۹ X 4.5 X 2.5 اینچ تا ۹ X 2.75 X 2.25  اینچ در دسترس هستند.
•       وزن یک آجر نسوز عمومی حدود ۳۰ تا ۳۵ N است.
•       مقاومت فشاری آجرهای نسوز بین ۲۰۰ تا ۲۲۰ کیلوگرم در سانتی متر مربع است.
•       درصد جذب آب از ۵ تا ۱۰ درصد متغیر است.
•       مقاومت شیمیایی خوبی دارند.

انواع آجرهای نسوز

آجرهای نسوز عمدتاً به سه نوع طبقه‌بندی می‌شوند:

1. آجرهای نسوز اسیدی
2. آجرهای نسوز پایه
3. آجرهای نسوز خنثی

آجرهای نسوز اسیدی

آجر نسوز اسیدی که به آن آجر مقاوم در برابر اسید نیز گفته می‌شود، به ویژه برای مقاومت در برابر عملیات اسیدیِ مواد شیمیایی یا آب و هوا استفاده می‌شود.

به طور کلی، آجر نسوز معمولی ساخته شده از خاک نسوز طبیعی به خوبیِ آجر اسیدی است، اما اگر مقاومت بیشتری در برابر اسید لازم باشد، مقدار بیشتری سیلیس به خاک نسوز اضافه می‌شود که ممکن است تا ۹۷ % از ترکیب آن را تشکیل دهد. برای اهداف اتصال و چسبندگی، ممکن است ۱ تا ۲ % آهک نیز اضافه شود. آجرهای اسیدی در دمای شدید برای مدت طولانی می‌سوزند.

آجرهای نسوز پایه

این آجرها از لحاظ مقاومت در برابر خوردگی و مقاومت شیمیایی خوب هستند. آنها حاوی مقدار زیادی منیزیم هستند و در اینجا آهک نیز به عنوان ماده‌ی اتصال‌دهنده استفاده می‌شود. انواع گوناگونی از آجرهای نسوز پایه‌ی موجود عبارتند از آجرهای مگنزیت، آجرهای مگنزیا-کربن، مگنزیا-کروم و غیره.

آجرهای نسوز خنثی

این آجرها برای اهداف آستری اسیدی و پایه مناسب هستند. آنها مقاومت خوبی در برابر بخارات اسیدی و همچنین عملیات خورنده دارند. آجرهای خنثی دو نوع هستند: آجرهای حاوی آلومینیوم زیاد و آجرهای کرومیت.

آجرهای با محتوای بالای آلومینا حاوی مقدار زیادی آلومینا هستند، در حالی که آجرهای کرومیت حاوی کروم، اکسید آهن، سیلیس، بوکسیت و سنگ آهن به نسبت‌های مختلفی هستند.

کاربردهای آجرهای نسوز

از آجرهای نسوز برای اهداف زیر استفاده می‌شود.

•       این آجرها برای آستر (روکش) داخلی اجاق، کوره، دودکش و غیره استفاده می‌شوند.
•       برای ساخت سازه‌های مقاوم در برابر آتش بکار می‌روند و در نتیجه خسارت سازه در برابر حوادث آتش‌سوزی را کاهش می‌دهند.
•       برای آستر (روکش) داخلی اجاق های چوبی استفاده می‌شوند.
•       به دلیل هدایت حرارتی پایین‌تری که دارند، به عنوان یک ماده‌ی عایق برای کوره‌ها و اجاق‌ها استفاده می‌شوند.