کلمهی نما در اصل از واژه ایتالیایی «facciata» اقتباس شده است و به بیرون ساختمان یا تمام ظواهر خارجی ساختمان گفته میشود. این اصطلاح غالباً فقط برای نمای اصلی یا جلوی یک خانه به کار میرود. انواع نمای ساختمان همراه با سقف، یکی از مهمترین عناصر یک ساختمان است زیرا به عنوان مانع اصلی در برابر عناصر آب و هوایی خارجی عمل میکند که ممکن است به سلامت سازه آسیب برسانند، مانند باران، برف، باد، یخبندان، خورشید و غیره. به همین دلیل، انتخاب یک سیستم نما که از ساختمان در برابر این خطرات محافظت کند بسیار مهم است و در عین حال به مصرف انرژی کمتر، کاهش هزینههای نگهداری و بهبود آسایش ساکنان کمک میکند.
در بخش زیر، انواع نمای ساختمان یا دیوارهای خارجی که در حال حاضر در معماری کاربرد دارند و همچنین مشخصات هر یک از آنها را توضیح میدهیم.
نمای سبک وزن
این نوعی نما است که به ساختار مقاوم ساختمان میچسبد، اما جزئی از آن نیست. از آنجا که نمای سبک وزن به ثبات ساختمان کمک نمیکند، لازم است که برای پشتیبانی از بارهایی که تنش را به اجزای ساختمان وارد میکنند طراحی شود.
موادی که به طور معمول برای روکشکاری استفاده میشوند شامل شیشه و فلز هستند.
برای نماهای سبک وزن دو نوع ساخت وجود دارد: دیوار پردهای و نمای پانل. با یک دیوار پردهای، نما از اطراف چارچوب سازه عبور میکند، در حالی که با یک نمای پانلی، چارچوب نما را قطع میکند.
برخی از مزایای خاص سیستم نمای سبک وزن عبارت است از سهولت نصب و میزان نوری که به ساختمان وارد میکند.
در مقایسه با انواع دیگر نما، نماهای سبک وزن درواقع عایق حرارتی و صوتی کمتری را تأمین میکنند و هزینههای نگهداری بالاتری در میان مدت و بلند مدت دارند.
این نوع نما عمدتاً در ساختمانهای اداری متوسط و بلند نصب میشود.
نمای سنگین وزن
همانطور که از نام آن مشخص است، این نوع نما متشکل از مصالح ساختمانی با وزن قابل توجهی است. برای اینکه یک نما سنگین وزن در نظر گرفته شود، وزن متوسط، از جمله عناصر جامد و توخالی آن، باید بالای ۱۰۰ کیلوگرم در متر مربع باشد.
در این گروه، انواع مختلفی از نما را پیدا میکنیم که بسته به نیاز عایق حرارتی، ممکن است بار را تحمل کنند یا از خود پشتیبانی کنند و ممکن است محفظهی هوا داشته باشند یا نداشته باشند.
نمای پیش ساخته
این نوع نما عمدتاً از واحدهای پیش ساخته تشکیل میشود که بهم متصل میشوند یا در محل جمع میشوند. اجزای سازندهی این نماها بصورت صنعتی در کارخانههای بسیار مکانیزه تولید میشوند و اغلب آنها از پانلهای چوبی و بتنی استفاده میکنند.
از مزایای اصلی این نوع نما میتوان به سرعت و سهولت نصب و همچنین هزینهی کمتر نسبت به سایر سیستمها اشاره کرد. از نظر معایب میتوان گفت که گزینههای طراحی محدودتر هستند و برای اینکه دوام داشته باشند به حداقل حجم کار نیاز است.
از نماهای پیش ساخته معمولاً در کارخانههای صنعتی و مراکز خرید بزرگ استفاده میشود.
نمای سنتی
این طبقهبندی شامل نماهایی است که از مصالح ساختمانی سنتی مانند آجر، سنگ، چوب، سرامیک، رندر و غیره استفاده میکنند.
مزایای این نماها این است که ساخت آنها پیچیدهتر است، سریع نصب میشوند و هزینهی کمی دارند.
از طرف دیگر، از آنجا که نماهای کلاسیک فاقد محفظهی هوا یا عایق هستند، عایق حرارتی و صوتی کمتری ایجاد میکنند که به معنای صرفهجویی کمتر در مصرف انرژی است.
سیستمهای ETI
سیستمهای ETI (عایق حرارتی خارجی) شامل نصب صفحاتی از مواد عایق در اطراف ساختمان هستند که توسط ملات محافظت میشوند و به دیوار پشتیبان چسبیده یا به طور مکانیکی فیکس میشوند.
سپس سیستم با روکش یا پرداختِ مناسب با زیباییشناسی ساختمان تکمیل میشود.
پرکاربردترین مواد در جنبهی عایقبندی سیستم ETI، پلی استایرن منبسط شده (EPS)، پلی استایرن اکسترود شده (XPS)، پلی استایرن منبسط شده ی گرافیتی (EPS-G) و پشم معدنی (پشم سنگ) (MW) هستند.
از آنجا که سیستم ETI دارای یک لایه عایق است، پلهای حرارتی و خطر تراکم را کاهش میدهد.
بنابراین، این یک گزینه است که سطح خوبی از کارآیی را با توجه به قیمت آن فراهم میکند.
روکش ضد باران
یک روکش ضد باران یا سیستم نمای تهویه از یک دیوار تحمل کنندهی بار، یک لایه عایق و مواد روکش ساخته شده است که با استفاده از یک ساختار پشتیبان به ساختمان فیکس میشود.
تفاوت اصلی این سیستم با سیستم ETI این است که یک حفره هوا بین دیوارهی تحمل بار و مواد روکش دارد.
اگرچه نصب این سیستم هزینهبر و پیچیدهتر است، اما بیشتر اوقات یک گزینهی مقرون به صرفه است زیرا شکاف هوا مسئول بسیاری از مزایای روکش ضد باران است.
«اثر دودکش» که در داخل حفرهی هوا اتفاق میافتد به این معنی است که هوای گرم از نما بالا رفته و از قسمت فوقانی آن خارج میشود. در ماههای تابستان، این پدیدهی همرفت طبیعی به معنای تجدید هوا است که از گرم شدن بیش از حد جلوگیری میکند. از طرف دیگر، در زمستان هوا به همان اندازه گرم نمیشود و در داخل خانه باقی میماند. گرما از بین نمیرود و این باعث صرفهجویی در انرژی ناشی از گرم شدن میشود.
علاوه بر این، روکش ضد باران یک لایه محافظت اضافی در برابر تراکم و نفوذ آب است و همچنین باعث کاهش ظهور ترکها و شکافها در ساختمان میشود زیرا تغییرات دمایی کمتری را متحمل میشود.
اینها تنها برخی از دلایلی است که روکش ضد بارانِ تهویه به کارآمدترین سیستم نمای خارجی فعلی تبدیل شده است.