ممکن است با کلمه «شوره آجر» آشنایی نداشته باشید اما اگر صاحب خانه هستید، ضروری است که با آن آشنا شوید زیرا شوره زدن یکی از رایج‌ترین مشکلات هنگام ساخت یا مرمت ساختمان‌ها است. شوره حاصل رسوب بلورهای نمک روی سطوح متخلخل ساختمان است که نشان دهنده مشکلات جدی می‌باشد. شوره با حضور سه عنصر نمک، آب و مواد متخلخل ایجاد می‌شود. اگرچه شوره آجر شایع‌ترین است اما امکان ایجاد آن روی هر سطح متخلخل مانند گچ، بتن، بلوک یا حتی چوب وجود دارد.
شوره آجر چیست؟
ممکن است شما از آجر دکوراتیو یا آجر ده سوراخ برای منزل خود استفاده نمایید و شوره زدن آن مسئله نگران کننده ای برای شما باشد. شوره زدن با نمک آغاز می‌شود. نمک‌ها در زمین و مصالح ساختمانی از جمله آجر، ملات، سیمان، آهک، ماسه، خاک رس و مواد افزودنی وجود دارند.
شوره معمولی سفید رنگ است اما با توجه به نمک و مواد شیمیایی، می‌تواند به صورت رنگ‌های زرد یا قهوه‌ای نیز ظاهر شوند. معمولا نمک‌ها شامل سولفات کلسیم، سولفات سدیم، سولفات پتاسیم، سولفات وانادیل، کربنات کلسیم، کربنات سدیم، کربنات پتاسیم و اکسید منگنز است.
آب دومین عامل است. هنگام ساخت بنا، آب موجود در مخلوط‌های سیمان و ملات باعث آغاز فرآیند شوره زنی می‌شود و نمک‌های موجود در مصالح ساختمانی را حل می‌کند. همچنین ممکن است آب از طریق بارش برف و باران، سیستم‌های آب پاشی و ترک‌ها به ساختمان نفوذ می‌کند سپس نمک‌ها را حل کرده و آنها را به سطح دیوارهای آجری یا فونداسیون‌های سیمانی انتقال می‌دهد. پس از تبخیر آب، نمک‌ها باقی می‌مانند که به این فرآیند شوره زنی گفته می‌شود.
دلایل ایجاد شوره آجر
میزان و شدت شوره آجر بسته به رطوبت و درجه حرارت متفاوت است. منابع زیاد و معتبری وجود دارند و بر این باورند که برخی نمک‌های محلول در آب نسبت به بقیه نمک‌ها خاصیت محلولیت بیشتری دارند. برخورد آب‌های زیرزمینی به شالوده ساختمان‌ها و نفوذ به آجرها باعث ایجاد شوره می‌شود. در صورت وجود سولفات‌های محلول در آب، باید اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از نفوذ آب به آجرها انجام شود. جذب آب کمتر بهترین راه برای پیشگیری از شوره زدن است. نسبت آب به سیمان کم و تراکم خوب و استفاده از روش‌های پخت صحیح، آجری با چگالی خوب و میزان جذب آب کم را حاصل می‌کند. ما در اصفهان آجر طیف وسیعی از آجرهای با کیفیت و مناسب نظیر آجر شیل، آجر ده سوراخ، آجر نسوز و … برای انواع پروژه ساختمانی را برای مشتریان خود فراهم کرده‌ایم.
حتی اگر شن و ماسه با آب یا خاک نمک دار برخورد داشته باشند، می‌توانند نمک را به محصول نهایی آجر انتقال دهند. لازم به ذکر است که این نمک‌ها با شستشوی سریع از بین نمی‌روند. در نتیجه می‌تواند منبعی بالقوه برای شوره زدن باشد.
یک منبع بالقوه نمک‌های محلول، محصولات رسی مانند آجرهای ساختمان سازی و آجرنماها هستند. گروه تولیدی اصفهان آجر اطمینان حاصل می‌کنند که نمک‌ها از خاک شسته و جدا می‌شوند. همچنین مقداری نمک باریم مانند کربنات باریم را به محصول رس اضافه می‌کنند تا با باقی مانده سولفات کلسیم واکنش دهد. این فرایند احتمال شوره را کم می‌کند.
به علاوه پس از تولید می‌توان آجرها را پوشاند تا از جذب رطوبت جلوگیری شود. همچنین شوره زدن به نوع ملات مورد استفاده مرتبط است. با استفاده از نوعی آجر و ملات خاص احتمالا اصلا شوره‌ایی ایجاد نمی‌شود. این در حالی است که استفاده از یک نوع آجر و ملات متفاوت می‌تواند دیواری پوشیده از شوره را ایجاد کند.
مشکلات مختلفی که منجر به شوره زدن می‌شوند.
- استفاده نادرست از ملات بین دیوارها
- ساخت و ساز بدون تهویه مناسب و کافی
- ساخت و ساز در مناطقی که رطوبت بسیاری دارند
- انبار کردن نادرست آجرها روی زمین
معمولا شوره زدن مشکل فصلی است و به دلیل برف و باران و شرایط جوی نامساعد در زمستان بیشتر می‌شود. با این وجود امکان ایجاد شوره در بهار، پاییز و تابستان نیز وجود دارد.
فراموش نکنید آجر و سایر مصالح ساختمانی که مستقیما با زمین تماس دارند، منابع بالقوه نمک‌های محلول در آب هستند. این نکته بسیاری از تولیدکنندگان مصالح ساختمانی این نکته را مد نظر گرفته و اقدامات لازم برای کاهش آنها را انجام داده‌اند.
روش‌های از بین بردن شوره آجر
یکی از روش‌ها استفاده از آب با فشار زیاد است. روش دیگر استفاده از اسید موریاتیک و سپس شستشوی آن با آب است. اسیدی که بدون خیس شدن قبلی روی آجر اعمال می‌شود، ممکن است باعث تغییر رنگ آجر شود و همچنین به خورد ملات برود. روش دیگری که اغلب مورد استفاده قرار می‌گیرد ماسه‌پاشی (سند بلاست) آجر برای از بین بردن شوره آن است.
روش‌های مختلفی برای حذف شوره از ساختمان‌های آجری استفاده شده است. اما مشخص شده است که وقتی شوره آجر با نمک‌های قلیایی محلول ایجاد می‌شود، این نمک‌ها در آبی که با آن ساختمان را شستشو می‌دهیم، حل شده و به داخل آجر نفوذ می‌کنند. این نمک‌ها پس از خشک شدن آجر دوباره روی سطح آن ظاهر می‌شوند. امروزه اکثر افراد پذیرفته‌اند که بهترین راه برای حذف شوره آجر، برس زدن کامل سطح است. با این حال، آب برای از بین بردن شوره از نمای ساختمان‌های آجری قابل قبول بوده است. در واقع، شوره غالباً در ساختمان‌های آجری و به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض باران ایجاد می‌شود. اگر پوشش آجر از کلسیم کربنات یا کلسیم سولفات باشد، بسیار محکم است و جدا کردن آن با برس زدن بسیار دشوار می‌شود. روشی که در این مورد برای آجر و سایر سطوح توصیه شده است این است که ساختار را تا حد ممکن با آب اشباع کرده و سپس با اسید موریاتیک رقیق شده و بلافاصله با محلول قلیایی و سپس با آب شستشو داده شود. اسید توصیه شده پنج واحد هیدروکلریک به صد واحد آب یا بیست واحد سرکه به صد واحد آب است. محلول قلیایی توصیه شده نیز آمونیاک رقیق شده است.
در استفاده از اسید روی سیمان پرتلند باید دقت زیادی به خرج داد. این اسید نه تنها به کلسیم کربنات و کلسیم سولفات، بلکه به سایر ترکیبات کلسیم نفوذ می‌کند تا نمک‌های کلسیم‌دار مانند کلسیم کلرید را تولید کند. بنابراین خنثی‌سازی اسید قبل از اینکه به ترکیبات دیگر نفوذ کند بسیار مهم است.
عوامل تاثیر گذار بر شوره آجر
علاوه بر استفاده از آب و ملات نامناسب دمای پایین، هوای بارانی و مه پایدار نیز باعث ایجاد شوره آجر می‌شود. دمای پایین با به تعویق انداختن یا کند کردن هیدراتاسیون سیمان بر ایجاد شوره تاثیر می‌گذارد. این در حالی است که گچ دارای رطوبت تقریبا زیادی است. هر عاملی که کاهش سرعت تشکیل سیمان شود (مانند بازدارنده‌های شیمیایی) می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید شوره شوند.
نتیجه گیری
معمولا شوره یا سفیدک روی آجرهای رنگی ایجاد می‌شود. با این وجود در آجرهای تیره بیشتر از آجرهای روشن دیده می‌شوند.
ایجاد شوره نه تنها ظاهر آجر را زشت می‌کند بلکه منجر به خرابی آن نیز می‌شود. از طرفی امکان از بین بردن کامل شوره آجر وجود ندارد. اما با رعایت نکات ذکر شده و استفاده از آجرهای با کیفیت و ضد شوره می‌توانید مانع تشکیل شوره شوید. گروه تولیدی اصفهان آجر، تولید کننده انواع آجرهای با کیفیت و قیمت مناسب است.