معماری ایرانی پیشینهای مستمر دارد که به ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمیگردد و با نمادگرایی کیهانی، ابداع و تعادل هندسی که دارد متمایز شده است. در دوران سلطنت پهلوی، بسیاری از معماریها از سبکهای اروپایی تقلید کردند و در معرض خطرِ از دست دادن خاصیت هویت ایرانی قرار گرفتند. برای ساخت این سازه ها از آجر، سیمان، کاه گل و … استفاده می شد. از زمان انقلاب، معماران به سمت طراحیهای مدرن با الهام از ایران، به ویژه در پایتخت، مهاجرت کردهاند. همان توجه به جزئیات که تخت جمشید را زنده کرده هنوز هم در معماری معاصر تهران دیده میشود. در ادامه به بررسی ساختمان های مدرن در تهران می پردازیم.
گرچه ممکن است برخی از مردم ایران را کشوری بدانند که به آناکرونیسم (نابهنجاری تاریخی) چنگ میزند، اما این چهار ساختمان تفاوت دارند. آنها طبیعت را در آغوش میکشند، نور را منعکس میکنند و نمای بزرگترین شهر در آسیای غربی را تغییر میدهند. انواع نمای ساختمان در این بنا ها با زیبایی منحصر به فردی انتخاب شده است. این ساختمان ها از انواع سنگ، آجر دکوراتیو، سیمان، آجر نما و … ساخته شده اند.
اقامتگاه اسکی بارین
بسیاری فراموش کردهاند که کوههای البرز ایران را به مقصد اصلی اسکی تبدیل میکند و مقصدی است که مشتریانی بسیار مشهور دارد. درست در خارج از تهران اقامتگاه اسکی بارین واقع شده است که فرم آن از کلبه اسکیموها الهام گرفته شده است.
استودیوی RYRA که یک ساعت با تهران فاصله دارد این مکان تفریحی را به گونهای طراحی کرده است که هنگام برف در دامنه کوه با برف ادغام شود زیرا این امر باعث پر کردن شکاف بین طبیعت و معماری میشود.
معماران هنگام طراحی این اقامتگاه بر فرم و انعطافپذیری تمرکز کردند. شکل ارگانیک آن به راحتی در چشمانداز اطراف جای میگیرد. فضای داخلی ساختمان مدرن و تقریباً «فضایی» است که دارای دیوارهای منحنیوار، نور اندک و حداقل دکوراسیون است.
طراحان با الهام از کلبه اسکیموها از لایههای توپوگرافیکی استفاده کردند تا بلوکهای یخی در اتاقهای داخلی را شبیههسازی کند. نور خورشید از میان پنجرههایی که هوشمندانه قرار گرفتهاند جریان مییابد و منطقه را با نور طبیعی روشن میکند.
شریفیها
یکی دیگر از ساختمان های مدرن تهران، ساختمان شریفی هاست. شرکت معماری Nextoffice با در نظر داشتن مضامین عدماطمینان و انعطافپذیری، این خانه را طراحی کرده است. خانه شریفیها بجای اینکه یک مکان ساکن به عنوان یک خانه باشد، قرار است با محیط اطرافش تغییر کند. طراحان با حجم و فضاهای باز و بسته بازی میکنند تا خانهای را ایجاد کنند که در تمام فصول بهترین عملکرد را داشته باشد.
خانه شریفیها هفت طبقه و مدولار است. با فشار سادهی یک دکمه، اتاق صبحانه، اتاق مهمان و دفتر در بیرون میچرخند تا نور وارد شود و فضای پاسیوی جدیدی ایجاد شود.
معماران ایرانی Nextoffice این خانه را متناسب با نیازهای صاحبان خانه طراحی کردند. این خانه برای حفظ گرما در زمستان بسته میماند و در تابستان میتواند برای ایجاد نسیم باز شود.
این ویژگیهای ابداعی ضمن بهرهگیری از ویژگیهای خانه سنتی ایرانی، که اغلب دارای فضاهای مجزا برای زمستان و تابستان است، به بازده انرژی خانه میافزایند. زیرزمین خانه از طریق یک استخر با کفِ شیشهای نور را دریافت میکند. دو طبقهی زیرزمینی دارای سقفهای بلند و راه پلهی باز هستند. به وضوح در تصویر میتوانیم شاهد استفاده از انواع آجر مانند آجر سفال در این سازه باشیم.
خانه منحنی و پر از باغِ نیکبخت
طی حدود صد سال گذشته، پروژههای شهرنشینی تهران را از شر بسیاری از فضاهای سبز آن خلاص کردهاند. معمار محمد رضا نیکبخت میخواست نشان دهد که نیازی نیست بین یک طراحی خوب و بادوام و سبز لزوماً تضاد وجود داشته باشد و بنابراین باعث شد این مجموعه مسکونی در محله نیاوران با محیط طبیعی خود ادغام شود.
این ساختمان سنگی منحنی فضای سبز اطراف محله نیاوران تهران را در بر گرفته است. پروژههای عمرانی قبلی بسیاری از باغها و پارکها را از بین برده بودند، اما معمار محمد رضا نیکبخت فرصت را غنیمت شمرد و چیز دیگری را امتحان کرد.
باغها از دیرباز در فرهنگ ایرانی از اهمیت زیادی برخوردار بودند، بنابراین نیکبخت این ساختمان را در اطراف درختان موجود طراحی کرد که در زیباییشناسی کلیِ این منطقه گنجانده شده است. این ساختمان پنج طبقه شامل ۳۰ واحد مسکونی به همراه استخر، سالن بدنسازی و سالن تشریفات است. فضای باز و درختان به تهویه کمک میکنند و محیط خیرهکنندهای را فراهم میآورند. گیاهان سطح ساختمان را پوشانده و سختیِ آجر و ملات را نرم میکنند و ساکنان را دوباره با طبیعت پیوند میدهند. نمای سنگی ساختمان چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند.
آپارتمان مسکونی دانیال
آپارتمان مسکونی دانیال یکی دیگر از ساختمان های مدرن تهران است. معماران رضا صیادیان و سارا کلانتری این مجموعه آپارتمان خیرهکننده را در سال ۱۳۹۱ در محله دانیال تهران ایجاد کردند. توسعه شهری بسیاری از باغها و مناطق سبز را از بین برد، بنابراین طراحان تصمیم گرفتند که اشکال طبیعی را ادغام کنند و طبیعتِ از دست رفته را به ساکنان یادآوری کنند.
دیوارهای پوشیده از برگ در نور خورشید میدرخشند و حریم خصوصی ساکنان را فراهم میکنند. نور طبیعی نه تنها از نظر زیباییشناسی خوشایند است بلکه از نظر حرارتی نیز کارآمد میباشد.
صیادیان و کلانتری یک باغ هندسی را ایجاد کردند تا طبیعت را به منظرهی شهری برگردانند. در این طرح از درختان، آبشارها و مواد طبیعی برای ایجاد فضایی برای استراحت و مراقبه استفاده شده است.
پانلهای شیشهای رنگآمیزی شده و سقفهای هندسی حکایت از کاشی کاری و معرق پارسی باستان دارد که تاریخ معماری ایران را بسیار پررنگ نشان داده است.