آجرها از دیرباز در ساختوساز مورد استفاده قرار می‌گرفتند. آجرها انواع مختلفی دارند و به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: آجرهای سنتی و مدرن. آجرهای سنتی شامل آجر سه گل، لفتون، لعابی، آنتیک و … می‌شوند. در آجرهای مدرن که آجر خنک کننده جزء این دسته است، با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا پیشرفت‌های چشمگیری در این زمینه اتفاق افتاد، از جمله این موارد بهره‌گیری از چاپ سه بعدی می‌باشد.
با تبخیر آب و اضافه شدن بخار آب به هوا، کاهش دما رخ می‌دهد که به این فرآیند سرمایش تبخیری می‌گویند. قبل از اختراع یخچال، خنک‌کننده‌های تبخیری برای سالیان زیادی مورد استفاده قرار می‌گرفت. بدین صورت که از ظروف سرامیکی متخلخل برای خنک کردن آب استفاده می‌شد.
با ایده گرفتن از پنجره خنک‌کننده Muscatese Evaporative که ترکیبی از صفحه چوبی و ظرف سرامیکی پر از آب است، از «آجر خنک کننده» برای ساخت دیوار ساختمان‌هایی استفاده می‌شود که در نواحی گرم و خشک قرار دارند.
آجر خنک کننده چیست؟
آجر خنک کننده (cool brick) که از جنس سرامیک است و به شکل متخلخل با چاپ سه بعدی تولید می‌شود، مانند اسفنجی آب را جذب کرده که اجازه می‌دهد هوا از دیوار عبور کند. با به حرکت درآمدن هوا در این آجر، آبی که در منافذ ریز آجر نگهداری می‌شود، تبخیر شده و هوای خنک را وارد محیط داخلی می‌کند. اینجاست که دمای هوا با استفاده از اصل سرمایش تبخیری کاهش داده می‌شود.
آجرهای خنک‌کننده چند تکه و قابل اتصال به یکدیگر هستند و قابلیت چیده شدن بر روی یکدیگر را دارند. شبکه سه بعدی این آجر زمانی که در ملات قرار می‌گیرد پیوند محکمی ایجاد می‌کند. شکل آجر نیز سطحی سایه‌دار بر روی دیوار درست می‌کند تا درصد زیادی از سطح دیوار را خنک نگه دارد.
بیشتر بخوانید: بررسی استحکام خانه‌های آجری و مقایسه آن با دیگر مصالح
کاربرد آجر خنک کننده در ساختوساز
امروزه با توجه به گرم شدن کره‌زمین و اهمیت صرفه‌جویی در مصرف انرژی به خصوص در مناطق گرم و خشک، استفاده از آجر خنک کننده برای ساختوساز باید در اولویت قرار بگیرد. سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی به دلیل هزینه بالایی که دارند از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیستند. آجر خنک کننده در کاهش دمای منزل نقش به سزایی دارد و می‌تواند دمای هوا را به سرعت کاهش دهد.
این نوع آجر که با چاپ سه بعدی تولید می‌شود و مواد اولیه نسبتا کم قیمتی دارد، بسیار مقرون به صرفه است، همچنین آماده‌سازی و تولید آن بسیار آسان است. این آجر در ابعاد مختلف تولید شده و به بازار عرضه می‌شود.
همانطور که می‌دانید خیس شدن این آجر و رد شدن هوا از منافذ آن باعث کاهش دمای هوا در منزل می‌شود. همچنین قسمت سایه‌بان این آجرها باعث می‌شود تا شدت حرارت نور خورشید کم شود. آب درون آجرهای خنک‌کننده به صورت دستی، یا با استفاده از پمپ و اسپری مهیا می‌شود. آجر خنک کننده مناسب نواحی گرم و خشک از جمله خاورمیانه می‌باشد.
مزایا و معایب آجر خنک کننده
مزایای آجر خنک کننده
اولین و اصلی‌ترین مزیت این نوع آجر قابلیت خنک کردن محیط است. دیگر ویژگی‌های آن عبارتند از:
با توجه به اینکه این آجرها در تابستان محیط را خنک و در زمستان محیط را گرم نگه می‌دارند، انتخاب مناسبی برای ساختوساز هستند.
برای داشتن ظاهری زیبا و متفاوت می‌تواانند جایگزین مناسبی برای آجرهای سنتی و قدیمی باشند.
به خاطر داشتن شکل نامنظم، امکان چیدن آن‌ها طبق نظر و سلیقه کارفرما نیز وجود دارد.
نصب و چیدن آجرها بر روی هم بسیار ساده و آسان است و نیازی به نیروی کار ماهر ندارد.
این آجرها اجازه ورود حرارت و گرمایکم‌تری را به داخل ساختمان می‌دهند و همین موضوع باعث خنک نگه داشتن محیط می‌شود.
این آجرها تا حد زیادی عایق صدا نیز هستند.
معایب آجر خنک کننده
امکان ورود مواد زائد و میکروب‌ها به خاطر متخلخل بودن آجر.
در فصول سرد سال احتمال یخ‌زدگی این آجرها وجود دارد زیرا در منافذ آن آب است.
بیشتر بخوانید: تعریف شوره آجر به زبان ساده + کاربردی ترین روش های از بین بردن آن
تفاوت آجر خنک کننده با آجر سنتی
آجرهای سنتی انواع مختلفی مانند آجر سه گل، آجر لفتون و آجر نسوز دارند که هر کدام مزایا، معایب و کاربردهای خاص خود را دارا می‌باشند. این آجرها با آجرهای خنک‌کننده تفاوت‌های چشمگیری دارند که عبارتند از:
انتقال حرارت در آجرهای سنتی از یک سمت صورت می‌گیرد، در نتیجه گرمای هوا به داخل محیط نفوذ می‌کند. اما در آجرهای خنک‌کننده انتقال گرما به دلیل وجود منافذ ریز در آن طولانی شده و گرمای کم‌تری به محیط سرایت می‌کند.
در ساخت دیوار با استفاده از آجرهای سنتی باید گچ‌کاری و سفیدکاری انجام شود اما در ساخت دیوار با آجرهای خنک‌کننده نیاز به این اقدامات نیست و صرفه هزینه بیشتر نیست.
آجرهای سنتی عایق صدا نیستند در حالی که آجرهای خنک‌کننده به دلیل طراحی منحصر بفرد عایق صدا هستند.
آجرهای سنتی در ساخت دیوار به صورت عمودی بر سطح زمین قرار می‌گیرند، این امر باعث تابیدن نور خورشید بر سطح دیوار و سپس منعکس شدن آن به زمین می‌شود. اما در آجرهای خنک‌کننده به دلیل حالت سایه‌بان مانند آن نور خورشید به سمت بالا هدایت می‌شود.
به دلیل سطح صاف موجود در آجرهای سنتی چسباندن اعلامیه‌ها و آگهی‌ها بر روی این دیوارها ساده است. اما در دیوارهای ساخته شده با آجر‌خنک‌کننده به دلیل وجود سطح ناهموار این کار امکان‌پذیر نیست.
نتیجه‌گیری
آجر خنک کننده انتخاب مناسب‌تری نسبت به آجرهای سنتی برای ساخت و ساز ساختمان است. در این مقاله با بررسی مزایا و معایب آن به شما کمک کردیم تا هنگام انتخاب آجر تصمیم عاقلانه‌ای بگیرید. البته لازم به ذکر است که آجرهای سنتی نیز مزایای منحصر بفرد خود را دارند و با توجه به همین مزایا، قیمت آجر متفاوت است. برای اطلاع از قیمت آجر نسوز و آجر خنک کننده و دیگر انواع آجرها و خرید آجر ده سوراخ می‌توانید به وب‌سایت esfahanajor.com مراجعه نمایید.