ملات‌ها جز مهم‌ترین مصالح ساختمانی محسوب می‌شوند که دارای کاربردهای مختلفی می‌باشند. برخی از کاربردهای ملات شامل شالوده ریزی ساختمان، ساخت تیرچه بلوک، نصب کاشی و سرامیک و … می‌شود. جالب است بدانید که ملات مورد استفاده در نواحی جغرافیایی با شرایط آب و هوایی مختلف با یکدیگر متفاوت است. با وجود اینکه بیشتر افراد گمان می‌کنند ملات‌های مورد استفاده در ساختمان سازی فقط به عنوان ماده اتصال‌دهنده خمیر مانندی عمل می‌کنند. اما حقیقت این است که ملات‌های ساختمانی ماده اصلی در پیکربندی سازه می‌باشند. انواع ملات ساختمانی نه تنها آجر و سنگ‌های مورد استفاده در ساختمان سازی را به یکدیگر متصل می‌کنند، بلکه باعث توزیع یکنواخت نیرو، بالا بردن استحکام و قدرت سازه، پر شدن فضاهای خالی و زیبایی بنا می‌شوند. با وجود اهمیت بسیار زیاد ملات در ساختمان سازی، ممکن است بسیاری از مردم با انواع ملات ساختمانی و کاربرد آنها آشنایی نداشته باشند. از این رو در ادامه به معرفی انواع ملات‌ها خواهیم پرداخت.
ملات چیست
ملات ماده‌ای شکل‌پذیر و خمیری می‌باشد که از سه ماده تولید می‌شود:
- پرکننده: شن و ماسه
- روان کننده: آب
- ماده چسبنده: سیمان، آهک و گچ
اصلی‌ترین ماده در ملات، مواد چسبنده هستند که کیفیت، ماندگاری و استحکام ملات را تضمین می‌کند. پرکننده‌ها، استخوان‌بندی ملات به شمار می‌روند. در حقیقت، ملات برای چسباندن اجزای مختلف هر ساختمان و یکپارچگی آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید که هر نوع از ملات با توجه به ویژگی‌هایی که دارد، در موارد متفاوتی به کار می‌رود. ملات برای آجر‌چینی، سنگ فرش کردن، گچ کردن و … با یکدیگر تفاوت دارند. در ادامه به معرفی انواع ملات می‌پردازیم.
? مطالعه بیشتر: انواع سنگ ساختمانی، بررسی کاربرد و معرفی محبوب ترین آنها
معرفی انواع ملات ساختمانی
۱. ملات گل و کاهگل
یکی از قدیمی‌ترین انواع ملات ساختمانی ملات ساخته شده از گل و کاهگل است که در این نوع ملات خاک رس نقش ماده چسباننده را دارد. معمولا در خانه‌های قدیمی آجری، خشت و گلی و بیشتر خانه‌های روستایی شاهد استفاده از این نوع ملات هستیم.
یکی از معایب ملات گل و کاهگل جمع شدن و ترک خوردن آن پس از خشک شدن است. از این رو برای جلوگیری از ترک خوردگی به ملات کاه اضافه می‌شود.
از مزایای این ملات می‌توان به وزن بسیار پایین و قابلیت عایق حرارت بودن اشاره کرد. کاربرد این ملات نیز دلیل در اندود کاری سقف زیر شیروانی، ساخت خانه‌های گلی و آب بندی بام‌های می‌باشد.
۲. ملات گچ
همانطور که می‌توان حدس زد این ملات از ترکیب کردن آب با گچ به دست می‌آید. به دلیل کوتاه بودن زمان گیرش این ملات به آن خاک رس، خمیر آهک و سریشم نجاری اضافه می‌شود تا این زمان افزایش یابد.
توجه داشته باشید که از ملات گچ خالص جهت سفید کاری استفاده می‌شود. زیرا این ملات نرم است و اگر به سطح مالیده شود اثر سفیدی باقی می‌گذارد.
? مطالعه بیشتر: ۰ تا ۱۰۰ مراحل ساخت ساختمان به زبان ساده!
۳. ملات ماسه و سیمان
ملات ماسه و سیمان از پراستفاده‌ترین انواع ملات ساختمانی با مقاومت بسیار زیاد است. در این ملات ماسه نقش ماده پر کننده و سیمان پرتلند نقش ماده چسباننده را ایفا می‌کند. برای چسبندگی بهتر سیمان، میزان استفاده از خاک رس، مواد آلی و سولفات در این ملات بسیار ناچیز است.
به دلیل مقاومت بسیار بالای این ملات معمولا از آن هنگام نصب آجر نما، آجر شیل و … استفاده می‌شود. عیب این نوع ملات جمع شدن و ترک خوردگی آن در سطح‌های وسیع و بندکشی است.
۴. ملات گچ و پرلیت
ملاتی که با ترکیب نمودن گچ و پرلیت به دست می‌آید یک عایق صوتی و حرارتی عالی است. بکارگیری این ملات از نفوذ و گسترش آتش به اسکلت ساختمان جلوگیری می‌کند.
۵. ملات گچ و آهک
معمولا از ملات گچ و آهک برای نواحی مرطوب استفاده می‌شود. زیرا آهک موجود در ملات با جذب گاز کربن از هوا بسیار سفت و غیر قابل نفوذ در مقابل آب و بخار آب می‌شود.
۶. ملات گچ و خاک
با ترکیب خاک رس و گچ ملات گچ و خاک حاصل می‌شود. تفاوت این ملات با ملات گچ خالص این است که زمان گیرش این ملات از ملات گچ خالص کمتر می‌باشد. از کاربردهای این ملات می‌توان به تیغه سازی، ساخت لایه آستر و طاق اشاره کرد.
? مطالعه بیشتر: ۵ مورد از جالب ترین کاربردهای غیر سازه ای آجر!
۷. ملات گچ و ماسه
با مخلوط کردن گچ و ماسه ریز ملات گچ و ماسه حاصل می‌شود. از کاربردهای این نوع ملات می‌توان به زیرساخت اندودها در نواحی ساحلی و رودخانه‌ای اشاره کرد.
۸. ملات ماسه و آهک
از آنجایی که ملات ماسه و آهک برای سخت شدن به جذب دی اکسید کربن هوا نیاز دارد، بهترین کاربرد این نوع ملات برای اندود سطوح مختلف می‌باشد.
۹. ملات‌های سیمان پوزولانی و آهک پوزولانی
زمانی که مواد پوزولانی با آهک و آب و با یک درجه حرارت عادی مخلوط شوند نوعی سیمان به دست می‌آید که می‌توان هنگام تولید ملات‌های سیمانی از این نوع سیمان به جای سیمان پرتلند استفاده کرد. این نوع ملات از مقاومت کمی برخوردار است و دیرگیر می‌باشد.
۱۰. ملات باتارد
ملات باتارد، از ترکیب سه ماده سیمان، آهک و ماسه تولید می‌شود. توجه داشته باشید که میزان ماده پرکننده در تولید این ملات باید ۳ برابر ماده چسبنده باشد. در صورتی که این میزان کمتر باشد، ملات جمع شده و ترک برمی‌دارد و اگر بیشتر از میزان گفته شده باشد ملات کارایی نخواهد داشت. به صورت کلی برای ساخت این ملات باید از یک حجم سیمان، شش حجم ماسه و یک حجم آهک و آب به میزان نیاز استفاده کنید.
? مطالعه بیشتر: نشست ساختمان و علائم آن + چگونه از نشست ساختمان جلوگیری کنیم؟
۱۱. ملات سیمان بنایی
سیمان بنایی با استفاده از سیمان پرتلند معمولی و نوعی ماده پرکننده مثل پودر سنگ آهک، دافع آب، مرطوب کننده و مواد حباب ساز تولید می‌شود. از این نوع ملات برای قسمت‌هایی از ساختمان استفاده می‌شود که مقاومت مد نظر نیست. از جمله خصوصیت‌های ملات سیمان می‌توان به کاهش ترک خوردگی و جمع شدگی، خاصیت خمیری مناسب و آب نگهداری اشاره کرد. توجه داشته باشید که برای نصب آجر دکوراتیو از این ملات استفاده نکنید زیرا مقاومت بالایی جهت نصب این نوع آجر ندارد.
۱۲. ملات گل و آهک
این نوع ملات در مناطق روستایی و مرطوب به کار برده می‌شود. ترکیب این ملات شبیه به ملات گل است، با این تفاوت که به آن خاک آهک اضافه می‌کنند تا از ترک خوردگی گل بعد از خشک شدن جلوگیری شود. در خاک رس، سیلیس و آهک وجود دارد. زمانی که خاک رس با آب مخلوط می‌شود با آهک ترکیب شده و از آب شکستگی و وارفتگی جلوگیری می‌شود.
۱۳. ملات آماده
این نوع ملات در کارخانه تولید می‌شود. این ملات با نام ملات خشک نیز به فروش میرسد. مواد موجود در ملات خشک عبارتند از سیمان، سنگدانه و مواد افزودنی. این نوع ملات کم‌ترین خطای انسانی را در اندازه‌گیری مواد تشکیل‌دهنده دارد و جزء دسته مصالح ساختمانی مدرن قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید که این محصول به صورت فله‌ای و پاکتی به فروش میرسد.
? مطالعه بیشتر: روف گاردن چیست؟ زیبا ترین ایده های روف گاردن!
کاربرد ملات ساختمانی
همانطور که گفتیم، ملات ماده‌ای است که می‌توان با استفاده از آن اجزای مختلف ساختمانی را به یکدیگر چسباند. این ماده در ساخت و ساز اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا به صورت یکپارچه اجزای ساختمانی را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد. با استفاده از ملات می‌توان خلا بین اجزا و قطعات ساختمان را پر کرد. لازم به ذکر است که با استفاده از ملات می‌توانید اختلاف اندازه قطعات ساختمانی را جبران کنید.
نتیجه گیری
در این مقاله انواع ملات ساختمانی و کاربرد آنها را بررسی کردیم. همانطور که گفتیم، هر ملات کاربرد خاص خود را دارد و نمی‌توان از یک نوع ملات برای موارد مختلف ساختمانی استفاده نمود. توجه داشته باشید که ملات جزء مهمی در ساختمان‌سازی می‌باشد.