ساختمان‌سازی نیز مانند تمامی امور دیگر، دارای مراحلی است که باید به دقت طی شود. مراحل ساخت ساختمان، از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که انجام یک اشتباه در هر یک از مراحل، می‌تواند خسارات مالی و جانی جبران‌ناپذیری را منجر شود. ساخت ساختمان، امری است که باید به صورت کاملا حرفه‌ای و توسط متخصصین مربوطه انجام شود. ممکن است افرادی که یک زمین ساخته نشده دارند و یا به طور کلی، قصد ساخت یک ساختمان را دارند، به دنبال پاسخ این سوال باشند که ساخت ساختمان، از چه مراحلی تشکیل می‌شود. به همین جهت، در این مقاله قصد داریم تا به بیان مراحل ساخت ساختمان پرداخته و صفر تا صد هر یک از مراحل را توضیح دهیم.
مراحل ساخت ساختمان
۱- زمین ساختمان
برای ساخت ساختمان، زمینی وجود دارد که ساختمان در آن ساخته خواهد شد. به همین دلیل اهمیت بسیار زیادی دارد. مواردی وجود دارند که باید در یک زمین به آن‌ها توجه کرد. مواردی مانند باید قیمت، محله، تراکم، امکانات، دسترسی و غیره.
مهم‌تر از موارد ذکر شده، مسائل حقوقی است که باید به طور دقیق پیگیری شوند. چرا که گاهی اوقات، سند به نام افراد دیگر است، در گرو بانک است و مهم‌تر از همه، ممکن است مشکلات ایمنی داشته باشد و اصلا مناسب ساخت ساختمان نباشد.
۲- رسم نقشه و دریافت پروانه ساخت و دیگر مجوزهای مورد نیاز
پس از انتخاب زمین و بررسی دقیق و همه‌جانبه‌ی آن، باید اقدام به دریافت مجوزهای لازمه کنیم. این مرحله، اولین قدم برای ساخت ساختمان است. دریافت پروانه ساخت و مجوز‌ها شامل اقدامات زیر است.
- مراجعه به شهرداری و ارائه مدارک زمین برای اثبات مالکیت و سپس تسویه عوارض شهرداری.
- بازدید مهندس شهرداری از زمین، برای مشخص کردن تعداد طبقاتی که مجاز است ساخته شود.
- شکل‌گیری و طراحی نقشه توسط مهندسین و معمار و ارائه‌ی آن به سازنده
- بررسی مجدد نقشه و رفع ایرادات آن
- پرداخت عوارض
- و در پایان این مراحل، صادر شدن مجوز ساخت و شروع به ساختن ساختمان.
لازم به ذکر است که در صورت عدم گذراندن مراحل بالا و اخذ مجوزهای لازم از مراجع مربوطه، انجام و ساخت ساختمان به کل ممنوع بوده و غیر قابل انجام است.
? مطالعه بیشتر: نشست ساختمان و علائم آن + چگونه از نشست ساختمان جلوگیری کنیم؟
۳- پی‌گذاری ساختمان
سومین مرحله از ساخت ساختمان، آماده‌سازی زمین مورد نظر است. این امر پی‌گذاری یا پی‌سازی نام دارد. پی‌سازی برای ایجاد استحکام ساختمان انجام می‌شود. پی به قسمتی از ساختمان گفته می‌شود که نیروهای وارد شده به یک ساختمان را به زمین منتقل میکند و بدین ترتیب از میزان ارتعاشات کم کرده و موجب استحکام ساختمان می‌شود. در اولین قدم از مراحل ساخت ساختمان، پی‌سازی را شروع می‌کنیم. برای پی‌ساری ابتدا گودبرداری انجام می‌شود. به این شکل که به جهت ایجاد یک حفره‌ی بزرگ در زمین، مقدار زیادی از خاک آن برداشته می‌شود. میزان گودبرداری به ارتفاع ساختمان مربوط است. ا
گر ارتفاع کوتاه باشد، گودبرداری در ارتفاع کم ( گودبرداری سطحی)، و اگر زیاد باشد، گودبرداری در ارتفاع زیاد انجام می‌شود. گودبرداری تا زمان رسیدن به زمین بکر انجام می‌شود. این اصطلاح به این معنی است که عمل گودبرداری تا زمانی که از بابت نشست‌های احتمالی ساختمان مطمئن شویم، انجام می‌شود. پس از گودبرداری و در بخش پی‌ریزی، یک لایه کم سیمان قرار گرفته، سپس بتن اصلی را قرار می‌دهیم و در آخر پی‌ها را جایگذاری می‌کنیم. این عمل، میزان فرسایش پی‌ها را کم میکند.
۴- آرماتوربندی ساختمان
آرماتوربندی در راستای مقاوم‌سازی ساختمان انجام می‌شود و یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت ساختمان است که باید با دقت تمام و بر طبق اصول انجام شود چرا که در غیر این صورت، ساختمان استحکام کافی نخواهد داشت. به طور کلی می‌توان گفت، آرماتوربندی عملی است که در طی آن، میلگردها در کنار یکدیگر چیده شده و سپس، با استفاده از جوشکاری یا بست فلزی، به یکدیگر متصل می‌شوند. دو نوع نیرو، به بتن وارد می‌شود که عبارت است از نیروی کششی و فشاری. فشاری به نیرویی گفته می‌شود که در آن، بتن در مقابل نیروهای وارد شده، حالت عمود دارد و کششی نیز به نیرویی گفته می‌شود که در آن، نیروها به حالت رفت و برگشتی به بتن وارد می‌شوند. معمولا بتن در مقابل نیروهای کششی، استحکام بالایی از خود نشان نمیدهد. آرماتوربندی به همین منظور انجام می‌شود و کمک میکند تا مقاومت کششی بتن افزایش پیدا کند. به صورتی که نیروهای کششی وارد شده، به جای بتن، به میلگردها وارد می‌شوند. با توجه به ابعاد بتن ساختمان، ابعاد آرماتورها نیز متغیر است. به این صورت که برای بتن‌های با ابعاد کوچک، آرماتور‌های با قطر ۱۲ میلی‌متر و بتن‌های با ابعاد بزرگ نیز، آرمانتور‌های با قطر ۱۳ الی ۲۰ میلی‌متر به کار برده می‌شود. توجه داشته باشید که مرحله‌ی آرماتوربندی از حساسیت و اهمیت بالایی برخوردار است و باید با دقت زیادی انجام شود.
? مطالعه بیشتر: روف گاردن چیست؟ زیبا ترین ایده های روف گاردن!
۵- قالب‌گیری و بتن‌ریزی
قالب‌بندی از مراحل ساخت ساختمان است که از اهمیت زیادی برخوردار است. این عمل در ساختمان بتنی، و با استفاده از قطعه‌های چوبی یا فلزی جهت شکل دادن به بتن، انجام می‌شود. در بتن‌ریزی، به دلیل اینکه بتن پیش از سفت شدن، حالت نرمی دارد و ممکن است از هم بپاشد، از قالب‌ها استفاده می‌شود تا بتن بتواند شکل خود را حفظ کند و مقاومت بالایی نیز داشته باشد.
اگر قالب‌ها به درستی و با دقت نصب نشوند، ممکن است در طول کار از هم باز شده و بتن‌ریزی را ناتمام باقی بگذارند. در کشور ما اغلب از قالب‌های چوبی استفاده می‌شود. به این منظور، سطح قالب‌ها را با روغن‌های مخصوصی که وجود دارد چرب می‌کنند. این امر از چسبیدن بتن خیس به قالب و همچنین سرایت رطوبت موجود در بتن به چوب و خراب کردن آن، جلوگیری میکند. در زمان روغن‌کاری قالب‌ها، باید توجه شود که روغن به آرماتورها وارد نشود چرا که در صورت سرایت کردن، از چسبیدن بتن و میلگردها به یکدیگر جلوگیری خواهد کرد.
قالب‌بندی، برای بخش‌های مختلف یک ساختمان، از جمله: پی‌ها، ستون‌ها، سقف و غیره، به روش‌های مشخصی انجام می‌شود.
۶- ساخت اسکلت فلزی ساختمان
به جز بتن، ساختمان‌هایی با سازههای فلزی وجود دارند که در این بخش به آن‌ها میپردازیم. کلیه مراحل ساخت در ساختمان فلزی، مشابه ساختمان بتنی است و تنها تفاوت آن‌ها، در نوع اسکلت‌بندی است.
در ساختمان‌هایی با اسکلت فلزی، در ابتدا ستون‌ها، پل‌ها و تیرها ساخته می‌شوند و سپس در بین طبقات، پلکان قرار می‌گیرد.
در سازههای فلزی، ساخت ستون‌ها در اولویت قرار دارد. طبق میزان باری که ستون‌ها متحمل می‌شوند، ستون‌های اسکلت فلزی در سه دسته قرار دارند. ۱- ستون‌های وسط که در مرکز مربع قرار گرفته و تمام بار وارده، توسط آن‌ها تحمل می‌شود.
۲- ستون‌های کناری که نصفی از میزان بار را متحمل می‌شوند.
۳- ستون‌های گوشه که یک چهارم میزان بار به آن‌ها وارد می‌شود. در ساختمان‌هایی با اسکلت فلزی، فلز‌ها با استفاده از ضد زنگ پوشش داده می‌شوند که در غیر این صورت، با گذشت زمان دچار زنگ‌زدگی و خوردگی می‌شوند. علاوه بر این، می بایست ستون‌ها با دقت زیادی به یکدیگر وصل شوند تا استحکام کافی را داشته باشند.
در تفاوت ساختمات‌های با سازه فلزی و یا بتنی، باید گفت که هر یک از این سازه‌ها دارای معایب، مزایا و ویژگی‌های خاص خود هستند.
برای نمونه می‌توان گفت، اسکلت فلزی در مقابل وقایعی مانند آتش‌سوزی، اشتعال و رطوبت، مقاومت کمتری نسبت به سازه‌ی بتنی دارد.اما از طرفی، مراحل ساخت ساختمان در سازههای فلزی، با سرعت بیشتری انجام می‌شوند. از سوی دیگر، سازههای بتنی نسبت به نوع فلزی، مقرون به صرفه‌تر است. چرا که فولادی که در اسکلت فلزی به کار برده می‌شود، قیمت بالایی دارد.
? مطالعه بیشتر: ۵ مورد از جالب ترین کاربردهای غیر سازه ای آجر!
۷- قالب‌برداری و اجرای دیگر نقاط یک ساختمان
در این مرحله از ساخت ساختمان نیز، در قسمت زیرین قالب‌ها، جک‌هایی تعبیه می‌شوند که به سفت شدن و استحکام قالب‌ها، کمک میکند. پس از اجرای اسکلت فلزی یا بتنی و انجام امورات گفته شده، باید به ایجاد نقاط مختلف یک ساختمان که شامل راه پله‌ها، پاگردها، عایق‌های دیوارها و سقف‌ها، است پرداخته شود. عایق‌هایی که در ساختمان‌ها نصب می‌شوند، عایق‌های صوتی و حرارتی هستند که در مدت زمان کمی و در طول مراحل ساخت ساختمان، نصب می‌شوند. پس از عایق‌ها نوبت به اجرای تاسیسات و لوله‌کشی‌ها میرسد. پس از لوله‌کشی، امور مربوط به دیوارها، آجر‌ها، سفیدکاری، دکوراسیون داخلی و نمای بیرونی ساختمان اجرا می‌شود که در ادامه هر یک از این مراحل را به اختصار توضیح داده‌ایم. لازم به ذکر است که برای خرید انواع مختلفی از آجر‌ها مانند آجر سه‌گل، آجر لفتون و غیره، می‌توانید به سایت شرکت تولیدی آجر اصفهان که یک شرکت تولید‌کننده آجر می‌باشد، مراجعه کنید.
۸- اجرای دیوارها
اجرای دیوار‌های یک ساختمان که به اصطلاح دیوارچینی نام دارد، پروسه‌ی زمان‌بر و در عین حال مهمی است که توجه زیادی را می‌طلبد. چرا که اغلب آسیب‌های ناشی از زلزله، مربوط به استحکام دیوارها و مصالحی است که در ساخت آن استفاده شده است. بهترین زمانی که می‌توان دیوارها را اجرا کرد، پس از بتن‌ریزی و ستون گذاری است. در دیوارهایی که پروسه‌ی اجرای مصالح پایان یافته است، بتن‌پاشی انجام می‌شود. بتن‌پاشی اغلب با استفاده از دستگاه‌هایی که بتن را با فشار بسیار زیادی به بیرون پخش می‌کنند، انجام می‌شود. پس از بتن‌پاشی، به مرحله‌ی سفیدکاری میرسیم و می‌توان گفت که این مرحله، مرحله‌ی پایانی اجرای دیوارها و سقف‌ها به شمار می‌آید.
البته پس از این مرحله، در صورت تمایل کارفرما، تجهیزاتی مانند شوفاژ‌ها، کابینت، انواع مختلفی از سقف‌ها، کاغذ دیواری و غیره نیز، می‌توان اجرا کرد. برای دیوارچینی می‌توان از متریال‌هایی مانند، آجر، سنگ، فلز و بتن استفاده کرد. در اغلب دیوارها از آجر استفاده می‌شود. انواع مختلفی از آجر‌ها وجود دارند که عبارتند از آجر نمای نسوز، آجر شیل، و غیره. هریک از این آجر‌ها، طبق نیازی که یک ساختمان دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای خرید انواع آجر مثل خرید آجر شیل و یا استعلام قیمت آجر، می‌توانید به سایت آجر اصفهان که تولید و عرضه‌کننده انواع مختلفی از آجر‌ها می‌باشد، مراجعه و اقدام کنید.
? مطالعه بیشتر: درصد مشارکت در ساخت در سال ۱۴۰۱ و مهم ترین قوانین آن
۹- اجرای تاسیسات و لوله‌کشی‌های مختلف و برق‌کشی
لوله‌کشی از مراحل الزامی ساخت یک ساختمان است. این عمل با توجه به الزام و همچنین سلیقه‌ی شخصی، به دو نوع انجام می‌شود. نوع روکار و نوع توکار.
تاسیسات الکتریکی و برق‌کاری نیز از دیگر مراحلی هستند که همراه با لوله‌کشی انجام می‌شوند. برق‌کشی ساختمان باید به شکلی انجام شود که تمامی فضاهای مختلف یک ساختمان، را شامل شود. ایمنی در برق‌کشی، یک اصل بسیار مهم است.
۱۰- نصب در و پنجره‌ها و اجرای پوشش کف
در این مرحله، زمان نصب درب‌ها و پنجره‌ها میرسد. انواع مختلفی از در‌ها، مانند در‌های چوبی، شیشه‌ای و ضدسرقت و انواع پنجره‌های آلومینیومی، چوبی، پی‌وی‌سی و آهنی وجود دارند که طبق سلیقه‌ی شخصی افراد اجرا می‌شوند.
پس از در و پنجره‌ها، نوبت به مرحله‌ی اجرای کف میرسد. جنسی که برای اجرای کف به کار برده می‌شود نیز، می‌تواند با توجه به سلیقه و انتخاب افراد، مختلف بوده و انواع سرامیک، پارکت، کفپوش و لمینت را شامل شود.
? مطالعه بیشتر: کاربرد آجر نسوز در داخل و خارج ساختمان
۱۱- اجرای نمای بیرونی
آخرین مرحله ساخت ساختمان، اجرای نمای بیرونی و دکوراسیون داخلی آن است. انواع مختلفی از متریال، می‌توان برای نمای بیرونی مورد استفاده قرار داد. اجرای نما درسبک‌های مختلفی مانند، آجری، سیمانی، رومی، کلاسیک و غیره، که امروزه طرفداران زیادی دارند، انجام می‌شود.
نتیجه‌گیری
ساخت و ساز ساختمان اصولی ساختمان، امری بسیار مهم است که توجه زیادی را باید معطوف آن کرد. تمامی مراحل ذکر شده در مقاله باید بر طبق اصول مهندسی و با دقت فراوان، توسط افراد متخصص این کار انجام شود. به‌کارگیری مهندسین و متخصصین و شرکت‌های مهندسی حرفه‌ای، به شما را در داشتن یک ساختمان ایمن و عالی کمک میکند. در این مقاله، ما سعی کردیم تا به تمامی مراحل ساخت‌و‌ساز یک ساختمان پرداخته و هر یک از مراحل را به طور کامل شرح دهیم.